Drenthe

"Voor het eerst in de Staten. En nog wel meteen met vijf Statenleden", zo begon SP-fractievoorzitter Oosterlaak de SP-bijdrage aan het eerste debat van de nieuwe Drentse Staten.

Meneer de voorzitter, geachte leden van Provinciale Staten, beste mensen,

Voor het eerst in de geschiedenis is de SP officieel vertegenwoordigd in het Drentse parlement. En niet met één of twee vertegenwoordigers, nee, direct met vijf! Voor het eerst is de SP nu in ALLE staten in Nederland vertegenwoordigd. Dat is een doorbraak, maar ook eentje die een grote verantwoordelijkheid op onze schouders legt.

De verkiezingsuitslag: zetelwinst voor de SP en de ChristenUnie en verlies voor de coalitiepartners PvdA en VVD.

Voor een stem op de SP maakten 23.397 kiezers een gang naar de stembus. Moet je je eens voorstellen, zoveel mensen bij elkaar. Een stadion vol, die we als SP-fractie nu mogen vertegenwoordigen. 12.3% van de stemmen, vijf hele zetels. Wij zijn daar heel trots op. De komende vier jaar hebben we andere Provinciale Staten dan de Staten waar we gisteren afscheid van genomen hebben. Anders, omdat nu de SP vertegenwoordigd is.

De coalitiepartijen hebben aanmerkelijk minder stemmen gekregen dan in 2003. De verklaring voor het verlies van de PvdA ligt voor een aanzienlijk deel in de landelijke ontwikkelingen. Kiezers hebben geen massaal vertrouwen in het nieuwe kabinet en rekenen het de sociaal-democraten ondermeer aan dat zij een onderzoek naar de rol van Nederland in de oorlog tegen Irak weggegeven hebben in de formatiebesprekingen.

Dan kijken naar wat het verlies van de PvdA en VVD in Drenthe betekent. De kiezers hebben een duidelijk signaal afgegeven. Vier jaar geleden konden die partijen nog rekenen op 55% van de stemmen. Dat is met een verlies van 11% geslonken naar 44%. Onze conclusie is dat kiezers zich in grote getallen hebben afgewend van de paarse coalitie in Drenthe.

Opmerkelijk is verder aan de uitslag, dat een groot aantal kiezers een stem heeft uitgebracht op verschillende politieke lijsten die geen zetel gehaald hebben.

Met de intrede van de SP in de Staten en de verkiezingswinst van de CU is er voor het eerst, net als in de Tweede Kamer, ook in het Drents parlement een "linkse" meerderheid. Een politiek feit van belang. Een duidelijke verschuiving en een signaal dat kiezers een meer sociale aanpak willen. De kiezer heeft duidelijk aangegeven het menselijker en socialer te willen in Drenthe. Mensen maken zich zorgen over goed openbaar vervoer en de bereikbaarheid van het platteland, de armoede in onze provincie en de bestrijding ervan, het tekort aan sociale woningbouw en ze willen een goede gezondheidszorg. Naast deze concrete signalen, is het ook een algemeen gevoel. Mensen hebben het gevoel er niet te toe doen in de samenleving van alledag.

• Raak je je werk kwijt in de thuiszorg. Tsja, dat komt door de marktwerking.
• Ben je ziek? Dan ben je de klos met torenhoge ziektekostenpremies en eigen bijdragen.
• Moet je verhuizen naar een betaalbare woning? Tsja, er is woningnood, dus u bent nog lang niet aan de aan de beurt.

Mensen zien dat het ook anders kan, dat niet alles aan de markt overgelaten hoeft te worden en dat de provincie een rol kan spelen in deze voor mensen o zo belangrijke zaken. Mensen hebben het gevoel dat de politiek voor gewone mensen vaak niet thuis geeft. Die houding herkennen ze gelukkig niet bij de SP. De belangrijkste opdracht voor mijn partij de komende jaren is om ons samen met mensen die zich zorgen maken over de versplintering en verharding van de samenleving, de aantasting van natuur en milieu en de afbraak van sociale en democratische rechten in te zetten voor een beter Drenthe.

Wij zullen pal staan voor de gerechtvaardigde wensen van de bevolking en die verbinden aan onze uitgangspunten en voorstellen. Als SP zijn we geworden tot wat we zijn, mede omdat we het opnemen voor alledaagse zaken als verkeersveiligheid, fatsoenlijk woningonderhoud, betaalbare huur, voldoende speelruimte, groene buurten, schone lucht, veilig wonen, ontspanning en sport. Omdat we strijden voor eerlijke kansen voor iedereen op een goed dak boven het hoofd in een leefbare wijk, op goed onderwijs, goede zorg en behoorlijk betaald werk. Op lokaal en regionaal niveau is vaak het beste te bewijzen dat de mens invloed kan hebben op zijn omgeving en op zijn toekomst en geen speelbal hoeft te zijn van onzichtbare machten en krachten. Op lokaal niveau kan het zelfvertrouwen van mensen worden vergroot, door zeggenschap af te dwingen over hóe we samenleven. In onze provincie moet meer oog komen voor de alledaagse problemen van de inwoners. Wat ons betreft moet de provincie daarbij náást de mensen staan en zeker niet op een voetstuk er boven.

Daarmee ben ik uitgekomen op de duiding van de uitslag voor de collegevorming. De afgelopen vier jaar bestuurden PvdA en VVD Drenthe. Op oude voet doorgaan zou een merkwaardige keuze zijn, gezien het verlies van die partijen en de verkiezingsuitslag die een ruk naar links aangeeft.

Onderhandelen doen we niet hier en nu. Wel wil ik van de gelegenheid gebruik maken om in alle openbaarheid aan te geven wat onze inzet is.

De SP vindt dat er een college moet komen dat herstel van de solidariteit tot speerpunt maakt, dat werk maakt van volkshuisvesting en de bereikbaarheid en voorzieningen op het platteland. En een maatschappij stimuleert waarin burgers hun verantwoordelijkheid nemen in bedrijven, in de wijken en op school.

Naar onze mening dient er een combinatie van partijen tot de coalitie toe te treden, die kan rekenen op een redelijk ruime meerderheid in de Staten, dat wil zeggen op het vertrouwen van veel mensen in Drenthe. De zittende coalitie voldoet daar niet aan, ook al als men bedenkt dat in dit bijzondere geval 44% van de stemmen tot 21 zetels leidt.

Onze voorkeur gaat uit naar een coalitie met smoel, lef en moed, die ook bereid is vorm te geven aan die meer sociale aanpak, waar de kiezers zich voor uitspraken.

In een college waarin de SP deelneemt, zal het accent meer dan ooit moeten liggen op de sociale infrastructuur dan op de fysieke infrastructuur. Wij zijn bereid om serieus met andere partijen te praten en te onderhandelen over collegedeelname. Het kan echter niet zo zijn dat de SP even aanschuift. Een college met de SP zal een koers moeten varen die voor ons en voor onze kiezers herkenbaar is, waarin een ruk naar links in het beleid duidelijk zichtbaar is.

Ook is duidelijk dat een coalitie met de SP gebaseerd moet zijn op onderling vertrouwen en er de wil bij de alle partijen moet zijn om met elkaar tot een gezamenlijke aanpak te komen.

Voorzitter, hoe ziet de SP de collegevorming voor zich? We moeten in ieder geval geen toneelstukje opvoeren. Als PvdA en VVD al onderling en van te voren afgesproken hebben door te gaan met de huidige coalitie, laat ze daar dan gewoon voor uitkomen. Maar ik heb inmiddels begrepen dat dit niet het geval is. Als dat niet zo is dan zal de grootste partij het initiatief moeten nemen tot een eerste verkennende fase, waarbij ons voorkeur uitgaat naar een het inschakelen van een informateur. Wij zien eventuele uitnodigingen daartoe graag tegemoet.