Drenthe

Laat energierevolutie van mensen zelf zijn.

De drie noordelijke provincies krijgen het in deze tijd flink voor de kiezen. Het sinistere gaswinningsdrama in Groningen steekt er natuurlijk met kop en schouders bovenuit, maar we zien ook dat de Waddenzee in toenemende mate een speelvijver wordt waar iedereen naar hartenlust kan vissen, zoutwinnen en (Terschelling!) boren naar gas. Bovendien worstelen de provincies met een forse hoeveelheid windmolens die geplaatst moet worden in het kader van het landelijk Energieakkoord. Begin februari besloot minister Kamp dat er vijftig grote windturbines komen in de Drentse Veenkoloniën, in rijen evenwijdig aan de lintdorpen.

Een groot deel van de bevolking staat achter het idee dat we van een fossiele op een duurzame energievoorziening moeten overstappen. Sterker nog: veel mensen vinden het leuk om hier actief aan bij te dragen, door meer op het eigen gedrag te letten, de woning beter te isoleren, zonnepanelen op het dak te leggen, zich aan te sluiten bij een energiecoöperatie, op groene stroom over te stappen. Niet alles gaat in één keer goed, zoals de invoering van het energielabel en de kosten van stadsverwarming laten zien. In deze mix van mogelijkheden speelt windenergie ook een rol. Maar windmolens in de achtertuin is iets anders dan zonnepanelen op het dak. Vaak hebben bewoners wel de lasten, zoals geluidsoverlast of slagschaduw maar mogen ze niet delen in de lusten. Om bewoners enthousiast te krijgen voor duurzame energie moet je beginnen om met die bewoners het gesprek aan te gaan hoe je de overstap het beste kunt maken. Als molens daar een plaats in hebben moet je het hebben over afstanden tot bebouwing, over aandeelhouderschap, over compensatie voor verlies aan woningwaarde. Helaas kiest minister Kamp voor een dwingende manier van werken, daarin gesteund door wetgeving die tegenstribbelen door provincie en gemeente praktisch onmogelijk maakt. Voorlopig werkt het voor geen meter. In het  IJsselmeer voor Makkum, langs de N33 of in de weilanden bij Meeden, het hele Veenkoloniale gebied: het is allemaal teveel van bovenaf opgelegd. Over draagvlakonderzoek in gemeenten als Aa en Hunze en Borger-Odoorn wordt gezegd: ‘ik neem het mee in de besluitvorming’, maar als puntje bij paaltje komt is daar niets van te merken. Het autoritaire aanwijzen van locaties is een enorme gemiste kans en kan er zomaar toe leiden dat duurzame energie een negatief imago krijgt. Dat zou doodzonde zijn.

Windenergie moet wat ons betreft onderdeel worden van bredere duurzame energieprogramma’s waar een buurt, gemeente of een regio zelf voor tekent. Die programma’s kennen meerdere routes naar hetzelfde duurzame doel, waar besparen, duurzaam opwekken, opslaan en hergebruiken allemaal deel van uitmaken. Het sociale potentieel is enorm groot omdat het nieuwe vormen van samenwerken op lokaal niveau mogelijk maakt. Op Texel gebeurt dat al. Het alternatieve programma Fryslan foar de wyn heeft draagvlak als uitgangspunt genomen en slaagt er toch in de megawatts op te wekken die nodig zijn om voldoende tempo te maken met duurzame energie. De minister wil er echter niet aan.

Iedereen tevreden stellen zal niet lukken. In Groningen ontraden wij de minister zelfs om wat dan ook door te drukken tot er weer sprake is van enig vertrouwen in de rijksoverheid. En komt het tot windmolens, dan moeten de mensen in het Noorden het gevoel hebben dat het hún molens zijn en niet die van de minister of een paar boeren of bedrijven. Want dat laatste ondermijnt juist de sociale samenhang waar het Noorden altijd vrij goed in was.

Wim Moinat is lijsttrekker van de provinciale Statenfractie van de SP in Drenthe. Eric Smaling is Tweede Kamerlid voor de SP.